Juridische info

Code Rouge vraagt activisten om hun identificatiepapieren – ID kaart, paspoort, bankaarten etc – niet mee te nemen in de actie. Als je geen identiteitsdocument bij je hebt, kan de politie je niet dwingen je identiteit te onthullen maar ze kan je wel een boete geven of je arresteren. Als je je voordoet als iemand anders of valse documenten hebt, pleeg je een strafbaar feit.

Als je door de politie wordt gearresteerd, zullen ze je in de handboeien slaan en naar een vervoersmiddel brengen om je nadien naar een commissariaat te sturen. Dat kan even duren. Daar aangekomen zullen je persoonlijke bezittingen afgenomen worden, die krijg je normaal gezien terug als je wordt vrijgelaten. Je zal in een cel geplaatst worden met andere mensen.

Als gearresteerde heb je een aantal rechten. Het is belangrijk te begrijpen dat de politie niet noodzakelijk zal antwoorden en dat deze rechten in de praktijk vaak niet – genoeg – gerespecteerd worden. Daarom voegen we ook praktijkvoorbeelden toe:

• Recht op informatie: Je moet geïnformeerd worden over de juridische en feitelijke redenen voor je arrestatie, de maximale duur (12/48 uur), wat er zal gebeuren, je rechten tijdens de arrestatie en de mogelijkheid van geweld als je je verzet, en dit in een taal die je begrijpt. IN DE PRAKTIJK: vaak zal je gearresteerd worden en geen informatie krijgen over waarom je gearresteerd wordt en hoelang. 
• Recht op een advocaat: Dit geldt alleen bij een gerechtelijke arrestatie. Als je wordt ondervraagd, heb je recht op contact met een advocaat. Je krijgt van Code Rouge een naam van de advocaat die je kan contacteren. IN DE PRAKTIJK: de politie kan een advocaat oproepen die geen banden heeft met Code Rood – zorg ervoor dat je zeker bent dat de advocaat aan Code Rood gelinkt is.
• Recht om iemand te verwittigen: Een agent zal die persoon op de hoogte brengen. IN DE PRAKTIJK: de politie zal je niet aanbieden om een persoon te contacteren. Je kan dit wel vragen. In het geval dat de politie erop toezegt moet je het telefoonnummer van het legal team bellen.
• Recht op medische hulp: Je hebt recht op medische assistentie en een medisch onderzoek, op eigen kosten. IN DE PRAKTIJK: helaas zijn er voorbeelden uit vorige acties waarbij mensen geen toegang kregen tot hun medicatie. Neem medicijnen mee als je die nodig hebt, maar zorg dat ze herkenbaar zijn (in de originele verpakking).
• Recht op water, voedsel en toegang tot sanitaire voorzieningen.  IN DE PRAKTIJK: helaas zijn er voorbeelden uit vorige acties waarbij mensen lang op water en voedsel moesten wachten. Meestal wordt er wel eten gegeven maar kan er geen rekening gehouden worden met je voorkeuren, zoals veganistisch eten.
• Recht op een tolk: Indien nodig.

Je kunt oppervlakkig worden gefouilleerd (veiligheidsfouillering) of grondiger voordat je in een cel wordt geplaatst (lichamelijke fouillering) als ze vermoeden dat je gevaarlijke voorwerpen of voorwerpen in verband met een strafbaar feit bij je hebt (gerechtelijke fouillering). Fouilleringen moeten uitgevoerd worden door een agent van hetzelfde geslacht (zoals aangegeven op je identiteitskaart).

Het is sterk aan te raden te wachten op een advocaat voordat je ondervraagd wordt. Als dat niet mogelijk is, kun je altijd gebruik maken van je zwijgrecht. Tijdens een verhoor heb je het recht om te zeggen: “Ik heb niets te verklaren” of “Ik maak gebruik van mijn zwijgrecht.” De politie begrijpt deze houding en zal het verhoor meestal snel afronden als je standvastig blijft.

Ja, in de theorie de actie kun je strafrechtelijk vervolgd worden of een Gemeentelijke Administratieve Sanctie (GAS-boete) opgelegd krijgen. Hiervoor moet de politie je wel kunnen identificeren. Als je een GAS-boete krijgt, kan je die aanvechten, je kan hulp vragen aan het legal team. Een GAS-boete leidt niet tot een strafblad.  In de praktijk worden vaak eerder GAS-boetes uitgedeeld dan strafrechtelijke sancties. 

Als de politie erin slaagt je alsnog te identificeren – op basis van identificatiepapieren die je bij je had of door fotos, kan ze je vervolgen, zowel strafrechtelijk als burgerrechtelijk. Dit betekent dat er een onderzoek wordt gestart. Je zak uitgenodigd worden voor een verhoor. Neem in dat geval op met het legal team zodat we je kunnen bijstaan.

Strafbare feiten waarvoor je mogelijks vervolgd kunt worden zijn onder andere:

• Materiële schade (bijv. beschadiging van hekken);
• Vermomming,
• Geluidsoverlast;
• Het kwaadwillig belemmeren van het verkeer (blokkeren);
• Het weigeren om je identiteitskaart te tonen;
• Belediging of smaad (afhankelijk van wat er op spandoeken staat).
• Als je je verzet tegen de politie, kun je beschuldigd worden van “verzet”. Je kunt ook beschuldigd worden van belediging of geweld tegen een politieagent.

Naast strafrechtelijke vervolging kan je eventueel ook vervolgd worden voor het veroorzaken van schade. Hiervoor moet in het proces wel aangetoond kunnen worden dat door jouw fout of onvoorzichtig gedrag er schade is ontstaan.

We raden minderjarigen af om deel te nemen aan de actie. Minderjarigen begaan geen misdrijven, maar “feiten die als misdrijf gekwalificeerd zijn” en worden berecht door de jeugdrechter. Minderjarigen kunnen een GAS-boete krijgen of aansprakelijk worden gesteld voor schade via hun ouders.

In principe zijn er geen specifieke sancties voor buitenlanders die deelnemen aan de actie (dezelfde administratieve sancties en strafrechtelijke vervolging gelden als voor Belgen). Echter, strafrechtelijke vervolging of een veroordeling kan invloed hebben op je verblijfsstatus in België.

Als je slachtoffer bent van politiegeweld (stigmatisatie, intimidatie, fysiek geweld, etc.), laat dit dan snel door een arts vastleggen met een medisch certificaat. Code Rood voorziet de nodige info hiervoor. Neem contact op met het legal team of het community care team.