Veelgestelde Vragen

Code Rood is een beweging voor burgerlijke ongehoorzaamheidsacties opgericht door activisten, studenten, grootouders en actieve burgers, gesteund door verschillende organisaties en actiegroepen zoals Greenpeace, Youth for Climate, Grootouders voor het Klimaat, Exctinction Rebellion, Réseau ADES, Vredesactie, Ineos Will Fall, Stop Alibaba en Gauche Anticapitaliste.

Iedereen die klaar is voor burgerlijke ongehoorzaamheid in functie van een fossielvrije samenleving en eerlijker klimaatbeleid is welkom.

Code Rood is geïnspireerd door soortgelijke actieplatformen in het buitenland, zoals Ende Gelände, die duizenden mensen op de been brengen voor disruptieve acties van burgerlijke ongehoorzaamheid in een pleidooi voor een rechtvaardige fossielvrije samenleving.

Zeker niet. Miljoenen bezorgde mensen kwamen de afgelopen jaren op straat voor een ambitieuze en eerlijke klimaat- en sociale maatregelen. We zien vooruitgang. Maar echte, systemische verandering laat nog op zich wachten, terwijl het klimaat voor onze ogen ontspoort en de levensomstandigheden van steeds meer bewoners verslechteren. We zitten nu echt in Code Rood.

Grote veranderingen in de geschiedenis kwamen er vaak na massale acties van burgerlijke ongehoorzaamheid. Gewone mensen die bereid waren tot protest en het overtreden van de wet om samen verandering door te duwen. Geweldloos, maar vastberaden. Dat is ook ons plan met Code Rood.

We gaan daarover communiceren als de tijd rijp is, we behouden graag nog een beetje mysterie 🙂

De acties van Code Rood zullen altijd de fossiele vervuilers gaan viseren, en we lichtten in mei al een tip van de sluier door aan te kondigen dat onze tweede actie Engie viseert.

Code Rood ijvert voor een samenleving waarin grote vervuilers niet langer vrij spel krijgen, waar iedereen eerlijke toegang tot energie heeft en waarin burgers worden ondersteund om af te stappen van klimaatvervuilende fossiele brandstoffen. Een samenleving waar hernieuwbare energie in handen van de bevolking leidt tot minder vervuiling, met minder afhankelijkheid van onbetrouwbare regimes en meer vrede. Een samenleving waarin de transitie naar duurzame hernieuwbare energie iedereen meeneemt, ook de meest kwetsbaren. Een samenleving met meer sociale gelijkheid, respect voor ieders grondrechten, lagere energiefacturen, duurzame en veilige jobs in een klimaatvriendelijke industrie, meer levenskwaliteit en een beter toekomstperspectief voor onze kinderen en kleinkinderen. 

Op deze pagina vind je de eisen van Code Rouge.

Engie is het meest vervuilende bedrijf in België en boekt miljardenwinsten door de hoge energieprijzen. Tezelfdertijd is klimaatontwrichting een dagelijkse realiteit geworden, hier, maar vooral bij de meerderheid van de wereldbevolking, en duwt de energiecrisis heel wat mensen in (bijkomende) financiële moeilijkheden. Intussen zet Engie haar business-as-usual simpelweg door.

Engie helpt het klimaat om zeep
 Engie gaat er met ons geld vandoor
 Engie zet levens op het spel
 Engie blokkeert de energierevolutie

Engie is veel meer dan een symbool. Het is een bedrijf waarvan de geschiedenis rechtstreeks verbonden is met die van het exploiteren van rijkdom, desinformatie en greenwashing en verwoestende projecten voor het milieu en het klimaat… Het is een geschiedenis die nog lang niet voorbij is en die de machtsgreep van grote fossiele brandstoffenbedrijven op onze toekomst aantoont. Wij willen deze toekomst terug in eigen handen nemen, samen met jullie!

De nieuwe hernieuwbare capaciteit opgebouwd door Engie heeft niet tot doel hun fossiele infrastructuur te vervangen, maar zich aan de bestaande gas- en kerncentrales toe te voegen. Historisch gezien hebben nieuwe, “schonere” energiebronnen de achterhaalde fossiele brandstoffen nooit uit de markt geduwd, maar hebben alleen geleid tot een toename aan energieconsumptie (zie grafiek).

Als beursgenoteerd bedrijf heeft Engie echter geen enkel belang bij de noodzakelijke afname van het energieverbruik en is niet bereid zijn energieproductiecapaciteit aan de bevolking te overhandigen. Hun “energietransitie” is dus louter een manier om meer winst te boeken en deugdzaam over te komen, het is pure greenwashing.

Code Rood roept op tot actie om de aandacht te vestigen op de grote verantwoordelijke in deze klimaat- en energiecrisis: de fossiele industrie. Maar natuurlijk verwachten we van politici dat ze ingrijpen.Engie staat symbool voor een industrie die vandaag recordwinsten boekt terwijl mensen hun energiefacturen niet meer kunnen betalen. Bovendien blijft ze investeren in fossiel zonder om te kijken naar milieu, sociale rechtvaardigheid en mensenrechten en voedt ze bloedige conflicten in vele delen van de wereld. We eisen van onze politici dat ze vol inzetten op een transitie weg van fossiel waarbij iederéén mee kan én grote fossiele vervuilers en grote vermogens hun eerlijk aandeel bijdragen.

We kiezen om publiek te communiceren en om te mobiliseren voor een grote actie van burgerlijke ongehoorzaamheid. We doen dat om de actie toegankelijk te maken voor iedereen. Onze actie zal verlopen volgens de principes van geweldloze directie actie en wij rekenen op begrip van de politie voor onze beweegredenen en het grondwettelijke recht op protest.

Daar gaan we niet van uit. Maar natuurlijk zal Code Rood alle deelnemers inlichten over de risico’s bij elke actie van burgerlijke ongehoorzaamheid. In onze beweging zitten heel wat mensen met ervaring met dit soort acties. Voor, tijdens en na de actie zal Code Rood zorg dragen voor de deelnemers en waken over de geweldloze principes van onze actie.

Voor, tijdens en na de actie zal Code Rood zorg dragen voor de deelnemers. Dat geldt ook voor ondersteuning bij eventuele juridische vervolging van geweldloze burgers die deelnemen aan de actie. We rekenen ook op de solidariteit en steun van de brede Belgische klimaatbeweging.

Code Rood werd opgericht door een diversgezelschap van grootouders en jongeren voor het klimaat, burgerbewegingen, actiegroepen en NGO’s in de klimaatbeweging. De actie in juli zal verschillende niveau’s van betrokkenheid bieden en toegankelijk zijn voor iedereen. Niet iedereen die meestapt in een klimaatmars zal ook meedoen aan een actie van burgerlijke ongehoorzaamheid. Maar we merken wel een groeiende onvrede bij veel burgers over een gebrek aan kordate aanpak van het klimaat- en sociale beleid door de overheden in dit land. We nodigen hen uit om mee in actie te komen!

Peilingen geven aan dat vele Belgen zich zorgen maken over de gevolgen van de klimaat- en energiecrisis. Maar we begrijpen dat de huidige manier van klimaatbeleid voeren mensen vervreemt en weerspannig maakt. Iedereen moet meekunnen in de transitie weg van fossiele brandstoffen. Bovendien mogen grote fossiele vervuilers zoals TotalEnergies en Engie niet langer vrij spel krijgen. Dat is onze boodschap en we geloven dat heel wat Belgen zich daar ook in kunnen vinden.De klimaat-, energie-, sociale en economische crisis stort nog meer gezinnen en werknemers uit de arbeiders- en middenklasse in de financiële problemen. Ondertussen doen grote en historische fossiele vervuilers als TotalEnergies of Engie lustig verder en maken ze enorme winsten. Hun greenwashing misleidt en vergiftigt onze samenleving. Ze worden door politici beloond met premies en kortingen om de klimaatcrisis nog te verergeren, maar hun werknemers blijven wel in het ongewisse over hun toekomst.

Bij de verbranding van fossiel gas in de geplande gascentrales in België kan er tussen de 300.0000 en 2,4 miljoen ton CO₂ per jaar vrijkomen (afhankelijk van de grootte en het aantal draaiuren van de centrale), en dat gedurende de hele levensduur van zo’n 25-30 jaar. Die CO₂ uitstoot omvat nog niet eens de methaanlekken die voorkomen bij de ontginning en transport van fossiel gas, hetgeen systematische te weinig wordt gerapporteerd en gereguleerd. Deze methaanlekken zijn niet verrassend als je weet dat aardgas in hoofdzaak bestaat uit methaan, hetgeen een extreem krachtig broeikasgas is dat ongeveer 80 keer zoveel opwarming veroorzaakt dan CO₂. Kortom, “aardgas” is niet meer of niet minder dan fossiel methaangas. Daarvoor is er maar één veilige plek: onder de grond, waar het al zit.

Het korte antwoord is nee.

Het langere antwoord gaat volgens ons als volgt. Decennialang wijzen nationale overheden al naar elkaar om eindelijk doortastend klimaatbeleid te beginnen voeren alvorens zelf aan het werk te gaan. Ook nu weer gelooft de Belgische overheid dat het met de subsidies en bouw van nieuwe gascentrales een enorme toename in CO₂-uitstoot kan toestaan op eigen grondgebied, ervan uitgaande dat andere EU-landen hun uitstoot wel zullen terugschroeven. Het is tijd dat iedere overheid, zeker die van een rijk en historisch vervuilend land als België, hun verantwoordelijkheid opneemt. 

Naast dit morele argumenten zijn er drie bijkomende redenen waarom het Europese

Emissiehandelssysteem (ETS) de klimaatimpact van nieuwe gascentrales zeker niet volledig teniet zal doen. Ten eerste ligt het ETS niet in lijn met een rechtvaardig koolstofbudget dat ons wereldwijd onder 1,5°C opwarming kan houden. EU-landen, zoals Belgen, koloniseren de atmosfeer en veroorzaken klimaatrampen die in hoofdzaak ten koste gaan van mensen in het Globale Zuiden. De uitstoot van broeikasgassen moet tot nul worden teruggebracht in de komende tien jaar.

Ten tweede, het ETS reguleert enkel de CO₂-uitstoot, niet de methaanuitstoot.

Ten derde, een meer technisch argument. Er is zowel nu, en hoogstwaarschijnlijk ook in de komende jaren, een belangrijk overaanbod aan uitstootrechten in het emissiehandelssysteem. De EU kwam weliswaar op de proppen met een zogenaamd Markt Stabiliteits Reserve. Dat mechanisme haalt uitstootrechten van de markt bij een al te groot overaanbod. Op die manier daalt het totale uitstootplafond van de EU, of met andere woorden: bedrijven kunnen alles samen genomen minder uitstoten dan wat er oorspronkelijk werd vastgelegd in het ETS. Dat is een relatief goede zaak.

Echter, wanneer er in de nabije toekomst belangrijke industriële installaties bijkomen, zoals nieuwe gascentrales in België, dan zullen die simpelweg uitstootrechten kunnen aanschaffen die op overschot zijn, én ertoe leiden dat er minder rechten uit de markt worden weggenomen door het MSR mechanisme. Gezien deze context, is er geen garantie dat nieuwe Belgische gascentrales, oude steenkoolcentrales elders in de EU uit de markt duwen. Sterker nog, door het gebruiken van uitstootrechten die anders uit de markt zouden verwijderd worden, kunnen Belgische gascentrales effectief zorgen voor een hogere Europese uitstoot.

Gascentrales uitgerust met een koolstofafvang systeem, of draaiende op zogenaamd groene waterstof: het zijn de natte dromen van energiebedrijven en ecomodernisten. Die dromen staan echter mijlenver van de realiteit.
 De sprookjes van ‘koolstofafvang en -opslag’ en ‘schone waterstofproductie’ bestaan al heel lang. Keer op keer is aangetoond dat deze technologieën valse en gevaarlijke beloften voor de toekomst zijn, die niets anders doen dan de uitbreiding van fossiele gasinfrastructuur in het heden rechtvaardigen. De veelbesproken en enorm gesubsidieerde ‘blauwe waterstof’ fabriek van Shell in Canada, bijvoorbeeld, stootte meer broeikasgassen uit dan het afving, waardoor de klimaatcrisis in feite verergerde in plaats van verzachtte.

Een verlenging van de levensduur van de kernreactoren van Doel 4 en Tihange 3 na de wettelijk voorziene stopzetting in 2025 is in de eerste plaats praktisch onhaalbaar qua kosten en timing om de veiligheidsupdates en het juridisch werk gedaan te krijgen. In tegenstelling tot de illegale levensduurverlengingen in 2015, oordeelde het Grondwettelijk Hof deze keer dat er een uitgebreide openbare raadpleging moest plaatsvinden.Het verlengen of zelfs uitbreiden van kernenergie is ook onwenselijk. Kernenergie is ondemocratisch en houdt de energieproductie in handen van enkele multinationals. De risico’s van nucleaire ongevallen blijven bestaan en er is geen oplossing voor het beheer van radioactief afval dat honderdduizenden jaren gevaarlijk blijft. En wat nog belangrijker is: kernenergie is niet hernieuwbaar, maar afhankelijk van de voortdurende winning van uranium. Deze neokoloniale toeleveringsketens veroorzaken onaanvaardbare schade voor gemarginaliseerde gemeenschappen waar de grondstof wordt gewonnen.

In het kort: we hebben geen nieuwe gascentrales nodig nadat we volledig uit kernenergie zijn gestapt om aan onze energiebehoeften te voldoen. Voorzieningszekerheid betekent voldoen aan de vraag naar energie op elk moment van het jaar. Aangezien er pieken zijn in de vraag, wordt veel energieproducerende capaciteit nauwelijks gebruikt. Dit zou ook het geval zijn voor nieuwe gascentrales. Belangrijk is dat de CREG, de waakhond van de energiemarkt, de netbeheerder Elia in 2021 heeft gecorrigeerd omdat hij de behoefte aan nieuwe gascentrales sterk overschat.

Afgezien van de discussies over de cijfers, is het opvallend dat iedereen het heeft over meer capaciteit in plaats van minder vraag. In plaats van dure nieuwe gascentrales te bouwen om zeldzame pieken op te vangen, kan de industriële vraag in energie-intensieve en zeer vervuilende sectoren ook worden verminderd op piekmomenten, mits de werknemers goed worden gehuisvest natuurlijk. De Nederlandse netbeheerder Tennet heeft bijvoorbeeld onderzocht welke industriële sectoren het gemakkelijkst kunnen worden uitgeschakeld om de vraag te verminderen. In de Nederlandse context zou de industrie 3400 MW kunnen afschakelen, wat gelijk staat aan 4 nieuwe, grote gascentrales. Huishoudens, ziekenhuizen, openbaar vervoer enz. zijn absoluut essentieel en moeten te allen tijde voorrang krijgen.

Hernieuwbare energiebronnen zijn betrouwbaarder dan ooit, vooral windenergie op zee. Dankzij de nieuwe interconnectiekabels met onze buurlanden vlakt de variabiliteit van hernieuwbare energiebronnen nog verder af door de verschillende weersomstandigheden in Europa. Bovendien kan via weersvoorspellingen de output van hernieuwbare energiebronnen worden voorspeld en kunnen industriële activiteiten dienovereenkomstig worden gepland, zoals hierboven besproken.

Naast het probleem van de piekvraag is het ook belangrijk om de totale vraag naar energie te verminderen. Hoe minder energie er wordt verbruikt, hoe gemakkelijker het wordt om deze volledig te dekken met hernieuwbare energie.

Wereldwijd vervangt hernieuwbare energie fossiele brandstoffen niet, het voegt zich alleen maar toe aan de almaar stijgende vraag naar energie (zie onderstaande grafiek).

Minder energie gebruiken is dus niet zomaar een optie, het is een must have. Op dit moment zijn bijna alle klimaatscenario’s waarop het IPCC en onze regeringen zich baseren, rekenen op totaal onrealistische hoeveelheden ‘negatieve emissies’ in de tweede helft van deze eeuw. Technologieën die CO₂ actief uit de atmosfeer kunnen verwijderen bestaan echter niet, zijn extreem riskant of belachelijk duur op de juiste schaal. Hoe minder energie we gebruiken, hoe lager de investeringskosten, hoe groter de voorzieningszekerheid en hoe minder destructieve mijnbouw voor materialen in hernieuwbare energiebronnen en batterijen.

Dat is aan ons om te beslissen. In andere Europese landen ontstond er een aantal initiatieven om deze ontgroeiende pad te verkennen, zoals bvb Neue Ökonomie in Duitsland of négaWatt in Frankrijk. Een eerste, belangrijke stap voor beleidsmakers zou zijn om deze scenario’s voor een lage energievraag serieus te nemen. De federale regering heeft de bevoegdheid om bijkomende studies over dergelijke scenario’s te bestellen bij Elia en het Federaal Planbureau. Dit zou ons kunnen helpen om de sociale en ecologische kosten en baten van de keuze tussen fossiel gas, kernenergie of sociaal rechtvaardige, lage-energiescenario’s te vergelijken.

De energiemarkt is zo opgebouwd dat de prijs van de kWh bepaald is door de kostprijs van de duurste centrale die op dat moment draait om aan de vraag te voldoen. Als de prijs van de gas omhoog gaat, heeft dat een invloed op de prijzen van alle vormen van elektriciteitsopwekking, inclusief hernieuwbare energiebronnen. Een manier om te voorkomen dat er piekcentrales op fossiele brandstoffen moeten worden gebouwd om tekorten aan zonne- en windenergie op te vangen wanneer de capaciteit laag is, is om het probleem van de voorzieningszekerheid op zijn kop te zetten door het verbruik te baseren op de productiecapaciteit op een bepaald moment, in plaats van andersom.

Het risico van een tekort in de energieproductie is al eerder bestudeerd en er is een plan voor het afschakelen van de belasting opgesteld om een “black-out” scenario te voorkomen. Dit plan houdt een verdeling in schijven en locaties in en de uiteindelijke beslissing blijft in handen van de ministers. Dat betekent dat er geen ziekenhuizen, scholen, zorginstellingen of openbaar vervoer zonder stroom komen te zitten in het geval van een dal in de productie, als we ervoor kiezen om die sectoren voorrang te geven boven bijvoorbeeld industriële sectoren die veel energie verbruiken.