Vorige acties

2025 - Sta op tegen de agro-business!

Iedereen heeft er genoeg van. Al meer dan een jaar zijn landbouwers in woede ontstoken. Verstikkende economische, wettelijke en administratieve beperkingen en de escalatie van de ecologische crisis zorgen ervoor dat ze nog amper van hun werk kunnen leven. Tegelijkertijd wordt kwalitatief gezond voedsel steeds duurder en minder toegankelijk door het toenemend aantal supermarkten en de snelle inflatie. Het is ook steeds moeilijker om te eten op een manier die geen schade toebrengt aan het onze ecosystemen. Het is een keuze die velen van ons niet kunnen of willen maken. Daarenboven zijn de arbeidsomstandigheden in de voedselsector alarmerend.

Dit alles terwijl de agrobusiness – de industrie die landbouwproducten produceert, verwerkt, verkoopt en verdeelt – enorme winsten boekt met de steun van onze regeringen. Als burgerbeweging voor sociale en ecologische rechtvaardigheid verheft Code Rouge/Rood hun stem naast die van boeren in een oproep tot actie.

Landbouw is altijd meer geweest dan voedselproductie. Boeren zorgen al eeuwenlang voor de complexe relaties tussen land, biodiversiteit, klimaat en samenleving. Ze hebben deze kennis van generatie op generatie doorgegeven. En toch hebben regeringen en bedrijven in de afgelopen 70 jaar, bedwelmd door de belofte van industrialisering en door de synthetische meststoffen, pesticiden, GGO’s en fossiel afhankelijke technologie die dit allemaal mogelijk maakt, systematisch geprobeerd om boeren opzij te schuiven. Na de voedseltekorten tijdens Tweede Wereldoorlog, wilden overheden de voedselproductie snel verhogen. Landbouw werd zo een business waarbij, concurrentie niet-duurzame praktijken in de hand werkt en boer na boer verstikt .

Concurrentie voedt corporaties. Boeren voeden mensen. Het is tijd voor actie. De agrobusiness maakt enorme winsten terwijl ze boeren, ecosystemen en mensen de dood injagen. Wij roepen op tot voedselsoevereiniteit, zodat boer en burger terug de macht krijgen over voedsel. Mensen hebben het recht op: “gezond en cultuursensitief voedsel geproduceerd op een sociaal rechtvaardige en ecologisch verantwoorde manier”, en om collectief “hun eigen beleid, strategieën en systemen voor voedselproductie, distributie en consumptie” te bepalen.

We weigeren mee te gaan in een narratief dat landbouw tegenover ecologische rechtvaardigheid plaatst.  Politici installeerden deze scheiding om de winsten van multinationals te beschermen. We gingen in gesprek met boeren die aan het mobiliseren zijn. We spraken zowel met agro-ecologische als conventionele landbouwers alsook vakbonden en andere organisaties die het opnemen voor de rechten van boeren en arbeiders in de voedselsector. We hekelen de precaire omstandigheden waarin ze werken, in België, maar ook ik de rest van de wereld. We zijn verenigd in onze woede en in het geloof dat er alternatieven mogelijk zijn.

Code Rood roept op tot een massamobilisatie ter ondersteuning van de boeren, tegen de agrobusiness: bedrijven die de voedselprijzen beïnvloeden, schadelijke vrijhandelsakkoorden promoten, zoals EU-MERCOSUR en verantwoordelijk zijn voor talloze mensenrechten- en milieuschendingen. Voorlopig houden we het exacte doel nog geheim.

Agribusiness: hebzucht van bedrijven gevoed door de mythe van productiviteit

Agrobusiness is een overkoepelende term voor grootschalige landbouwproducenten, -verwerkers, -diensten en -handelaars die zich richten op winstmaximalisatie. Het zijn grote industriële landbouwbedrijven en  leveranciers van zowel voedsel als non-food ( zoals chemicaliën, pesticiden, GGOs en biobrandstoffen).

Agrobusiness promoot actief concurrentie tussen boeren. In die race naar productiviteit worden ze aangemoedigd tot ongelimiteerde expansie, monoculturen en schadelijke praktijken zoals diepploegen en het gebruik van chemische pesticiden. Dit is nefast voor boer, bodem en biodiversiteit.

Bovendien zijn boeren extreem afhankelijk van supermarkten en grote voedselhandelaars. Die gebruiken hun marktaandeel om te lage prijzen op te leggen aan kleine en middelgrote producenten. Deze prijzen zijn vaak zo laag dat ze nauwelijks hun productiekosten dekken. Grote bedrijven bezitten zaden, kunstmest, pesticiden, machines, en kopen op grote schaal land aan oneerlijke prijzen. Dit geeft hen een enorme controle over de boeren die van al deze zaken afhankelijk zijn. Tegelijkertijd, dringen lobbygroepen van de agrobusiness aan op beleid dat de bedrijven nog meer macht geeft. Subsidies op basis van de grootte van de boerderij (zoals het CAP in Europa) of vrijhandelsakkoorden (zoals de EU-MERCOSUR deal) zorgen ervoor dat ze goedkoop, ongezond en niet-duurzaam voedsel kunnen importeren en de prijzen kunnen drukken, wat de bestaanszekerheid van de boeren in hier en over heel de wereld bedreigt.

Precaire werkomstandigheden in de agriclturele sector raken vooral de levens en de bestaanszekerheid van migranten, mensen zonder papieren en geracialiseerde mensen. Ze werken in grote agriculturele productiesites zonder, of met beperkte sociale zekerheid en kunnen amper leven van hun loon. Dit alles om de zakken van bazen en aandeelhouders van deze corporaties (zoals Colruyt, Lidl, Aldi, Delhaize,…) te vullen.

We moeten het huidige kapitalistische voedselsysteem afbreken om zo een nieuw sociaal en ecologisch alternatief opbouwen. Dat is enkel mogelijk vanuit een dekoloniaal perspectief. Op wereldschaal maakt agrobusiness winst door de hyperspecialisatie van regio’s, waardoor ongelijke wereldhandelspatronen ontstaan. Westerse landen houden zo het historische systeem van extractie van grondstoffen en arbeid van het Globale Zuiden in stand. Het meest recente voorbeeld hiervan is het EU-MERCOSUR handelsakkoord. Dit akkoord brengt Europese boeren in het gedrang door verhoogde competitie van importproducten die worden geproduceerd onder zwakkere ecologische- en arbeidsregulaties. Daarenboven, verhoogt het risico op ontbossing in de MERCOSUR landen, in het bijzonder in de Amazone. Bossen zullen worden gekapt voor de uitbreiding van landbouwgronden voor exportgoederen, wat zal bijdragen aan klimaatchaos en het verlies van biodiversiteit. Voedsel moet de lokale bevolking voeden, niet de megawinsten van bedrijven.

Voedselzekerheid vereist geen massaproductie. Wereldwijd verspillen we ongeveer één derde van al het geproduceerde voedsel. Slechts een kwart daarvan is genoeg om ervoor te zorgen dat geen mens op deze wereld nog honger moet leiden. We denken vaak dat de productiviteit omhoog moet om een waardig inkomen voor boeren te garanderen. Dit is in strijd met de reële gevolgen van overproductie. In realiteit leidt het tot een daling van de aankoopprijzen van producten, waardoor boeren, zeker de kleinere, steeds moeilijker rondkomen. Daarenboven heeft massaproductie ook nog heel wat andere negatieve effecten, zoals bodem en water vergiftiging en nefaste gezondheidseffecten. Hoewel we in België genoeg vruchtbare grond hebben om onze hele bevolking te voeden, leeft 5% van de bevolkingvan voedselhulp en leeft bijna 20% van de boeren onder de armoedegrens. België exporteert meer landbouwproducten dan het importeert. Waardoor de agrobusiness elk jaar miljoenen of zelfs miljarden euro’s verdient.

De focus op productiviteit leidt af van de grotere problemen: de oneerlijke verdeling van winst en de zorgwekkende achteruitgang van kleinschalige landbouw. Sinds 1980 is het aantal boerderijen afgenomen terwijl de bedrijven steeds groter zijn geworden. Dit is een menselijk en ecologisch drama. Er zijn extreem hoge zelfmoordcijfers onder boeren, ze verliezen familie en cultureel erfgoed, inclusief belangrijke kennis over lokale ecosystemen. De gemiddelde leeftijd van boeren is nu 55 jaar. Waarvan slechts een fractie in staat zal zijn om hun boerderijen door te geven aan hun kinderen – ofwel omdat ze schulden hebben, of omdat er geen interesse is om een beroep te doen  waarvoor je zoveel moet ploeteren met zo weinig erkenning van de maatschappij. Naarmate landbezit geconcentreerd wordt en speculatie de prijzen opdrijft, is toegang tot land voor nieuwe boeren bijna onmogelijk. Om te overleven doen velen investeringen en gaan ze contracten aan die hen nog afhankelijker maken van bedrijven, banken en overheden.

Verzet tegen sociale en ecologische vernietiging

Een enorm deel van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen is afkomstig van de landbouw: 11% alleen al van de productie, en 30% als we het hele voedselsysteem meetellen (inclusief transport, transformatie, detailhandel, enz.). Maar wie is er echt verantwoordelijk?

De agrobusiness houdt een landbouwsysteem in stand dat gebaseerd is op het overmatig gebruik van natuurlijke grondstoffen en op energie intensieve chemicaliën en technologieën. Ze dwingen boeren tot overproductie van goedkoop voedsel, dat ongelooflijk hoge sociale, gezondheids- en milieukosten met zich meebrengt. Dit systeem heeft belangrijke koolstofputten vernietigd, zoals voedingsrijke bodems en bossen, wat op zijn beurt de klimaatchaos versterkt. Bovendien bevordert de agrobusiness een race naar hoogtechnologische  oplossingen (drones, trackers, slimme tractoren) om de productie te verhogen. Deze technologieën zijn extreem duur, dwingen boeren om nog meer schulden te maken en versnellen de daling van het aantal boeren. Boeren zijn de eerstendie lijden onder de aanhoudende ecologische chaos. Ze worden geconfronteerd met waterschaarste, verlies van bodemvruchtbaarheid en biodiversiteit, extreme weersomstandigheden, wisselende seizoenen en meer, die hun gewassen en dieren schaden. Aan de andere kant is er een belangrijke rol weggelegd voor duurzame kleinschalige en middelgrote landbouw en agro-ecologie om dit bloedbad te keren en ons allemaal een toekomst te geven. Het kan de biodiversiteit herstellen, broeikasgassen op natuurlijke wijze absorberen en de wereld voeden met gezond voedsel. We kunnen boeren niet in de steek laten. We moeten collectief strijden voor waardige inkomens, duurzame landbouwpraktijken en om de agrobusiness halt toe te roepen in de  concentratie van landeigendom en vermogen.

Laten ons in opstand komen voor sociale en ecologische rechtvaardigheid en ons verenigen met boeren om een beter leven en een betere toekomst eisen.

Steun boeren in plaats van multinationals

We moeten agrobusiness ontmantelen om een échte blijvende verandering te bewerkstelligen richting ecologische landbouw en voedselsoevereiniteit. Dit wil zeggen dat we ons moeten richten op de infrastructuren en de instituties die dit systeem in stand houden. Een systeem dat niet zou bestaan zonder veevoederfabrieken, chemische fabrieken, industriële havens, een groot deel van het wegen- en kanalennetwerk, enz. We zijn op dit punt gekomen door beleid dat ongebreidelde groei en export bewerkstelligd om de accumulatie van kapitaal mogelijk te maken. Om deze systemen te veranderen is een revolutie nodig aangevuurd door arbeiders en boeren.

We geloven niet in de ‘democratie van de portemonee’ die de verantwoordelijkheid bij consumenten legt. Het antisociaal beleid dat onze nieuwe federale overheid aan ons wil opdringen zal enkel nog maar meer financiele stress met zich meebrengen en steeds meer mensen in de precariteit duwen. Dit toont ons opnieuw dat rechtvaardige, duurzame en gezonde keuzes maken onmogelijk is in een systeem dat van binnen verrot is.

Iedereen moet toegang hebben tot degelijk voedsel en een waardig loon. Dit is enkel mogelijk als we sociale voedselzekerheid installeren. In vele Europese landen waaronder België, pleiten boeren al jaren voor. Overheden hebben de plicht om waardige aankoopprijzen garanderen voor kwaliteitsvol voedsel dat zo lokaal mogelijk en in eerlijke omstandigheden geproduceerd is. Door de winstmarges van de verschillende actoren in de waardeketen te reguleren, kunnen ze ervoor zorgen dat gezond voedsel beschikbaar is voor iedereen. Dit zou ons in staat stellen om collectief te beslissen welk soort voedsel we willen eten en ervoor zorgen dat degenen die het produceren een waardig leven kunnen leiden. We eisen vandaag onze voedselsoevereiniteit opnieuw op!

In plaats van verstikt te worden door bureaucratie, moeten we boeren ondersteunen. Daarvoor moet de Common Agricultural Policies (CAP) worden hervormd: meer economische en technische steun voor kleinschalige landbouwers, meer steun voor agro-ecologische praktijken, meer diversificatie en plantenvariëteiten die passen bij de lokale omstandigheden.

We eisen van bedrijven die voedsel verwerken, verhandelen en verkopen:

  • Ga voor een landbouwvisie die een eerlijk en leefbaar loon voor landbouwers garandeert, zodat landbouwers hun productiekosten en kunnen dekken in een werkweek van 38 uur. 
  • Stop met het importeren van voedsel dat onze gezondheid en ecosystemen schaadt.
  • Respecteer de Verklaring van de Verenigde Naties over de Rechten van de Boeren (UNDROP) en stop met het schenden van de mensenrechten van arbeiders, boeren en inheemse gemeenschappen hier en in de rest van de wereld.

We eisen van de Belgische regeringen en de EU:

  • Zeg vrijhandelsakkoorden, zoals EU-MERCOSUR, dat multinationals boven de bestaanszekerheid van boeren, onze gezondheid en ecosystemen plaatst, onmiddellijk op.
  • Stop de speculatie op grondprijzen en geef nieuwe boeren toegang tot land.
  • Steun de overdracht van boerderijen voor boeren die bijna met pensioen gaan en financier meer onderwijs over agro-ecologie en voedselsystemen.
  • Verzeker sociale voedselzekerheid, zoals bepleit door het ‘Collective for SSA’, om het recht op gezond, eerlijk en duurzaam voedsel te garanderen.
  • Verwelkom en regulariseer alle migranten om een einde te maken aan uitbuitende arbeidsomstandigheden, ook in boerderijen en de voedselsector.
  • Verzeker degelijk nood- of compensatiefonds voor landbouwers die geconfronteerd worden door klimaatverandering.
  • Neem veel ambitieuzere maatregelen om klimaatverandering en verlies van biodiversiteit te voorkomen, die de levensvatbaarheid van boerderijen bedreigen (zie onze eerdere eisen over de fossiele industrie ;))
2024 - Terug bij Total

De voorbije twee jaar bracht Code Rood reeds duizenden mensen samen. Tijdens drie massa acties lieten we onze stem horen tegen de fossiele brandstof- en de luchtvaartindustrie, omdat deze sectoren een fundamenteel deel vormen van het extractieve, uitbuitende en vervuilende kapitalistische systeem waarin we vandaag leven. Om een einde te maken aan het onrecht dat hieruit voortkomt  en om onze planeet leefbaar te houden voor de komende generaties, moet dat systeem nu veranderen. Het is tijd om de fossiele periode achter ons te laten en om samen te bouwen aan een sociaal rechtvaardige en duurzame toekomst.

De tijd dringt. Toch blijft échte actie achterwege. We zien allemaal de gevolgen van de klimaatcrisis in ons dagelijks leven. Voor de meest geprivilegieerden onder ons, lijkt het slechts het begin. Voor wie daarentegen geliefden verloor aan de hittegolven, een thuis aan overstromingen of een oogst aan de droogte… zijn de gevolgen al pijnlijk voelbaar.

Diezelfde industrieën die winst halen uit fossiele brandstoffen, zetten hun economische en politieke macht in om hun verantwoordelijkheid te ontlopen. Maar de klimaatcrisis zal ieder van ons inhalen. We kunnen niet toestaan dat zij blijven wegkijken, blijven doorgaan, alsof er niets aan de hand is. Daarom zijn wij terug.

TotalEnergies, Engie, luchtvaartindustrie,
 bereid jullie voor.

ONZE DOELWITTEN

Klimaatwetenschappers vertellen ons al decennia lang dat we nu moeten stoppen met het verbranden van fossiele brandstoffen om de een totale escalatie van de klimaatcrisis te vermijden. Toch blijven onze doelwitten hun activiteiten uitbreiden, gulzig naar meer superwinsten: 

  • TotalEnergies investeert nog steeds massaal in olie en gas, met 3% productiegroei in de volgende 5 jaar.[1][2][3]
  • Engie heeft nog steeds plannen om nieuwe fossiele gascentrales in België te bouwen.[4] 
  • De luchthavens van Luik en Antwerpen blijven groeien, om tegemoet te komen aan de groeiende vraag. Er vertrekken en landen meer commerciële-, vracht- én privévluchten dan ooit tevoren.[5][6] 

In België betalen burgers rechtstreeks de prijs voor deze destructieve activiteiten. We draaien op voor de milieu-destructie en gezondheidsschade, maar betalen ook voor de royale subsidies en belastingvoordelen voor deze bedrijven, die onze regeringen in stand houden. Veel mensen hebben door torenhoge prijzen moeite om op het eind van de maand de eindjes aan elkaar te knopen. Ondertussen boekt de fossiele industrie recordwinsten, zonder te betalen voor de vernieling die ze veroorzaken:

  • TotalEnergies boekte een recordwinst van 19.8 miljard euro in 2023, met olie en gas als voornaamste inkomstenbronnen.[7][8]
  • Engie voorspelt in 2024 een winst die meer dan dubbel zo hoog ligt als het jaar voordien, tot wel 5,6 miljard euro.[9] 
  • België loopt jaarlijks tot wel 700 miljoen euro mis, door niet te kiezen voor een degelijke belasting van de luchtvaartindustrie.[10]

TotalEnergies, Engie en de luchtvaartindustrie beweren dat ze bereid zijn om hun emissies terug te schroeven. Maar hun acties tonen aan dat dit slechts lege woorden zijn, pure greenwashing. Zij hebben de touwtjes van de energietransitie in handen. Zij bepalen het tempo. Om zo lang mogelijk fossiele brandstoffen te blijven ontginnen, blokkeren ze elke vorm van klimaatactie die hen in de weg ligt.[11]

Onder deze condities is het is zinloos en naïef om te verwachten dat deze industrieën zelf het initiatief zullen nemen om fossiele brandstoffen achterwege te laten – ongeacht eventuele goede (of kwade) intenties van directieleden en hun persoonlijke visie op de klimaatcrisis. De economische, politieke en juridische kaders moedigen aan om de ‘normale gang van zake’ te bestendigen.

We nemen het op tegen TotalEnergies, Engie en de luchtvaartindustrie, niet omwille van de mensen die met of voor hen werken of die hun producten gebruiken, maar omdat ze de motor zijn van een destructief kapitalistisch systeem. In dit systeem lijden de mensen die het minst profiteren het meest. De winsten van deze industrieën gaan niet naar hun werknemers, maar naar de 1% met grote aandelen in deze bedrijven. Wij willen dat werkplekken democratiseren, zodat we de macht over ons leven terug in handen kunnen nemen en collectief kunnen beslissen over onze toekomst. Vakbonden en arbeiders moeten nauw betrokken worden bij de ontwikkeling van kwalitatieve omscholingsplannen voor arbeiders in de vervuilende industrieën die zullen verdwijnen. We hebben eerlijke jobs nodig voor iedereen in een koolstofarme economie.

We richten ons ook op onze politieke vertegenwoordigers, omdat die de fossiele en luchtvaartindustrieën steeds met hun beleid ondersteund hebben en dat vandaag nog altijd doen. Met geld, infrastructuur, vergunningen, invloed… zij maken het mogelijk dat deze industrieën kunnen doorgaan met hun verwoestende praktijken. Het maakt hen medeplichtig. We vragen hen daarom: kies voor een andere weg. 

WE EISEN VERANDERING

Wij willen leven in een wereld waarin collectief welzijn en gezonde ecosystemen  belangrijker zijn dan eindeloze economische groei en consumptie. We komen daarom opnieuw in actie voor een samenleving waarin we:

  • respect hebben voor planetaire grenzen en mensenrechten, in plaats van er onze voeten aan te vegen;
  • kiezen voor lange termijn oplossingen, in plaats van korte termijn winsten;
  • belastingen op een positieve manier inzetten, in plaats van er onze eigen toekomst mee te saboteren;
  • Tegemoetkomen aan ieders recht op menswaardig leven en ons laten leiden door solidariteit, rechtvaardigheid en vrede.

Code Rouge/Rood kiest daarom heel bewust voor burgerlijke ongehoorzaamheid als actiemethode. We geloven namelijk dat de legale manieren om actie te voeren uitgeput zijn. Bewust de wet overtreden is ons laatste redmiddel, om onze stem te laten gelden.

Denk aan de impact van de Civil Rights Movement in de VS, die vocht tegen rassenscheiding. Of dat in 2021, na aanhoudende snelwegblokkades door de Nederlandse klimaatbeweging, de regering eindelijk besloot te stoppen met het financieren van olie- en gasprojecten in het buitenland. Of de Soedanese opstand in 2019, waar vrouwen, wanhopig op zoek naar een betere toekomst, gerechtigheid en vrede, demonstraties organiseerden die duizenden mensen samenbrachten om een democratische toekomst op te eisen. Het heeft in het verleden gewerkt en het zal nu voor ons werken.

Systemen staan niet in steen gebeiteld, ze worden gecreëerd. Met verbeelding, wilskracht, hoop en collectieve actie kunnen we ze veranderen.

WE KOMEN OP TEGEN EEN GLOBAAL KAPITALISTISCH SYSTEEM

Het systeem waar TotalEnergies, Engie en de luchtvaartindustrie deel van uitmaken is gebouwd op onderdrukking die tot ver over onze grenzen reikt en oorlog en mensenrechtenschendingen over de hele wereld aanwakkert. Hoewel gewone mensen die in Westerse samenlevingen leven niet schuldig zijn aan alle globale problemen, dragen we wel (historische) verantwoordelijkheid.  Onze politieke elite en multinationals hebben dit systeem van ongelijkheid en onderdrukking tijdens de koloniale periode gecreëerd en houden het vandaag de dag nog steeds in stand.  Als we echt verandering willen zien in onze wereld, moeten we ons bewust zijn van dit systeem, en ons er actief tegen verzetten.

Hiervoor hebben we nood aan een een globale beweging. Moeten we de hand reiken naar mensen en gemeenschappen in onze eigen straten en wijken en aan de andere kant van deze wereld. We moeten durven luisteren en leren. We zijn allen verbonden in deze strijd. Wij zijn de meerderheid, zij de minderheid. We zijn bondgenoten, laten we ons ook zo gedragen. In een samenleving waarin geweld als onderdrukkings- en controlemiddel wordt ingezet, is op straat komen een privilege. Als Code Rouge/Rood zijn we ons bewust van dit privilege, en zullen we dit nooit vanzelfsprekend vinden. Daarom komen we in actie tegen een globaal systeem, als deel van een wereldwijde beweging. Om te strijden tegen onderdrukking, hier, daar en overal ter wereld. 

Aan TotalEnergies, Engie en de luchtvaartindustrie, zeggen wij:

Stop de vernietiging. We komen terug. We deinzen niet terug.

En aan u:
 Sluit u aan, we hebben u nodig.

[1] https://totalenergies.com/company/ambition/strategy  

[2] https://totalenergies.com/sites/g/files/nytnzq121/files/documents/2024-07/totalenergies_factbook-2023_2024_en_pdf.pdf  (p5)

[3] https://www.clientearth.org/projects/the-greenwashing-files/total/     

[4] https://corporate.engie.be/en/energy/gas 

[5] https://gresea.be/Boom-du-fret-aerien-lie-au-e-commerce-Liege-Airport-en-premiere-ligne-malgre 

[6] https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/10/27/vlaanderen-subsidieert-de-vakantievluchten-van-de-rijken/ 

[7] https://www.lemonde.fr/en/environment/article/2024/02/07/totalenergies-makes-its-biggest-profit-ever_6501210_114.html 

[8] https://totalenergies.com/sites/g/files/nytnzq121/files/documents/2024-02/TotalEnergies_PR_4Q23_Results.pdf 

[9] https://www.brusselstimes.com/1166696/engie-posts-net-profit-of-e1-9-billion-in-first-half-of-2024 

[10] https://www.transportenvironment.org/uploads/files/tax_gap_report_July_2023-1.pdf 

[11] https://gresea.be/Les-multinationales-vertes-demasquees

2023 - #PeopleNotFlights

Code Rood versus de luchtvaartindustrie: Don’t crash the planet

Deze keer pakt Code Rood de luchtvaartindustrie aan! De luchtvaart is rampzalig voor het klimaat, steunt op jobs met onzekere werkomstandigheden, en is schadelijk voor natuur, landbouw en gezondheid. Toch profiteert de industrie van tal van belastingvoordelen en miljoenen subsidies. Als gevolg hiervan blijft de luchtvaart groeien, mijlenver voorbij de planetaire grenzen. En dat allemaal voor de 1% die verantwoordelijk is voor meer dan de helft van de uitstoot van passagiersvluchten. Terwijl de prijs betaald wordt door de globale meerderheid, de mensen die het minst bijdragen aan het probleem. Het is hoog tijd om de luchtvaartsector aan banden te leggen en een radicale ommezwaai te laten maken waarbij mens en planeet op de eerste plaats komen.

De luchtvaartindustrie ontwricht het klimaat…

De luchtvaart is een van de transportmodi met de grootste klimaatimpact. Vliegtuigen stoten niet alleen CO2 uit – goed voor zo’n 2.5% van de globale uitstoot – maar ook stikstofoxiden (NOx), dampsporen en wolkenvorming, die twee keer zo veel bijdragen aan de opwarming van de aarde als de CO2-uitstoot. Zo kan de klimaatimpact van een vlucht tot 80 keer zo groot zijn als die van een treinrit. En die klimaatimpact wordt jaar na jaar groter. De uitstoot van de luchtvaartindustrie groeit sneller dan van eender welk ander transportmiddel, en de voorspellingen zijn dat de uitstoot zal verdrievoudigen tegen 2050 als er niet snel ingegrepen wordt. Dat zou het equivalent zijn van een kwart van het globale koolstofbudget voor een 1.5° C scenario. De wetenschap stelt duidelijk dat een vermindering van vluchten de enige goede kortetermijnoplossing is. Toch blijft de sector groeien en groene leugens verkopen (zoals duurzame vliegtuigbrandstof of elektrische vliegtuigen), die geen emissiereductie op korte termijn teweegbrengen.

… en is inherent onrechtvaardig en grotendeels overbodig

Privéjets, overbodige vrachtvluchten en onnodige toeristische vluchten zijn het probleem.  80% van de wereldbevolking heeft nog nooit gevlogen, en 1% van de wereldbevolking is verantwoordelijk voor meer dan de helft van de uitstoot van passagiersvluchten, inclusief pleziervluchten en privévluchten.

Cargovluchten dienen onder andere om online bestellingen van lage kwaliteitsgoederen zoals fast fashion op sneltempo in je brievenbus te krijgen – een vervuilende praktijk die overproductie en overconsumptie stimuleert, lokaal banenverlies met zich meebrengt en een klimaatimpact heeft die 100 keer groter is dan die van vrachtvervoer per schip.

Commerciële passagiersvluchten nemen toe, onder andere door lagekostenmaatschappijen die belastingvoordelen en slechte werkomstandigheden gebruiken om te blijven groeien. Het prijsverschil tussen trein en vliegtuig wordt hierdoor nog groter en dwingt mensen voor korte afstanden het vliegtuig te nemen in plaats van de te dure trein.

En ondertussen vliegen er meer privéjets dan ooit tevoren, waardoor de uitstoot van privéjets tussen 2021 en 2022 verdubbelde. Terwijl alleen de superrrijken genieten van hun jets, draagt de globale meerderheid de gevolgen: van uitstootgerelateerde ziekten tot geluidsoverlast en de steeds extremere weersomstandigheden. Privéjets zijn een schandalige schending van het principe van klimaat- en sociale rechtvaardigheid.

Hoewel de luchtvaart een aantal voordelen kan hebben in specifieke sectoren en onmisbaar is voor diaspora’s en ontheemde mensen om in contact te blijven met hun gemeenschappen, is het leeuwendeel van de vluchten dus overbodig en inherent onrechtvaardig.

De luchtvaart floreert dankzij subsidies en belastingvoordelen…

Ondanks de desastreuze klimaatimpact, geniet de luchtvaartsector wereldwijd van een voorkeursbehandeling ten opzichte van andere transportmiddelen. Vliegtuigmaatschappijen betalen geen belastingen op kerosine en geen BTW op vliegtickets – hoewel alle andere transportmiddelen zoals auto’s en treinen wel moeten betalen. Zo loopt België wel 700 miljoen euro per jaar mis aan belastingsbijdragen van de luchtvaartsector. Daar bovenop kost de sector ons honderden miljoenen belastinggeld. Zo genieten de regionale luchthavens van miljoenen subsidies waardoor lagekostenmaatschappijen enorme winsten kunnen binnenrijven, en werden ook luchtvaartmaatschappijen ten tijde van de coronapandemie gered van het faillissement met staatssteun. Tot slot investeren de overheden miljoenen in de infrastructuur rondom luchthavens. Dat met belastinggeld dat beter zou gaan naar openbaar vervoer, onderwijs, zorg, een verlies-en schade fonds voor klimaatslachtoffers, herstelbetalingen en de energierevolutie.

… ten koste van de voedselzekerheid en gezondheid…

Luchtvaart vereist logge infrastructuur zoals luchthavens die niet alleen veel ruimte inneemt, maar ons ook decennialang in dit transportsysteem opsluit. In een klein land als België is er simpelweg geen plaats – noch behoefte – voor zes internationale luchthavens. Op de meer dan 2500 hectare die nu ingenomen wordt door luchthavens, zouden dankzij agro-ecologische landbouw elk jaar duizenden mensen gevoed kunnen worden. Of de ruimte zou benut kunnen worden om elk jaar meer dan 20.000 ton CO2 op te vangen. In plaats daarvan worden luchthavens uitgebreid op landbouwgrond, ook al is die grond zo broodnodig voor onze voedselsoevereniteit. Bovendien maakt de verdere verharding van onze open ruimte ons des te kwetsbaarder voor extreme weersomstandigheden, zoals de overstromingen in 2021 duidelijk maakten.

Ook zijn die vele luchthavens tenmidden van een dichtbevolkt land slecht voor de volksgezondheid. Zo worden meer dan een half miljoen mensen die rond luchthavens wonen blootgesteld aan verhoogde concentraties van ultrafijn stof en een verstoring van hun slaap (door nachtvluchten), met een enorme impact op de luchtwegen en het hart- en vaatstelsel, met astma, hartziekten en hoge bloeddruk tot gevolg.  Bewoners rond luchthavens hebben vaak geen andere keuze hebben dan daar te wonen vanwege de hoge kosten van huisvesting elders. De omwonenden zien jaar op jaar het aantal vluchten en bijgevolg de overlast stijgen. Bovendien is het niet ondenkbaar dat een vliegtuig neerstort in een woonwijk in België, zoals bij de Amsterdamse Bijlmermeer.

… en steunt op jobs met veel onzekerheid

De luchtvaart is een belangrijke bron van werkgelegenheid, maar veel van deze jobs worden uitgevoerd onder steeds onzekerdere en moeilijkere werkomstandigheden. Bagage-afhandelaars, magazijnmedewerkers en ramp attendants moeten vaak gevaarlijk en slopend werk doen. Daarnaast worden ze geconfronteerd met dubieuze praktijken van hun werkgevers, zoals kortlopende- en freelancecontracten, onderbezetting en nachtwerk. Bovendien zijn deze jobs vaak zeer gevoelig voor uitbesteding en automatisering. Maar ook de meer gewaardeerde beroepen zoals cabinepersoneel of piloten zijn nu onderhevig aan sociale dumping, vooral aangemoedigd door de opkomst van goedkope luchtvaartmaatschappijen.

Omdat de luchtvaart radicaal zal moeten ontgroeien om een leefbare toekomst op aarde te garanderen, zullen veel van deze banen ook verdwijnen. Een herlokalisatie van productieketens in combinatie met een collectieve vermindering van de arbeidstijd zou nieuwe jobmogelijkheden kunnen creëren in eigen land onder betere arbeidsomstandigheden. Het is dus hoog tijd om publieke middelen te investeren in de ontwikkeling van echt hoogwaardige, zinvolle en sociaal rechtvaardige banen.

Tijd voor actie

Terwijl de wetenschap het erover eens is dat de luchtvaart op korte termijn moet krimpen om een leefbare toekomst op aarde te garanderen, blijft deze sector onbelemmerd groeien, ver voorbij de planetaire grenzen. Ondertussen groeien ook de overlast en gezondheidsproblemen voor omwonenden, en worden mensen wereldwijd geterroriseerd door steeds meer extreme weersomstandigheden. De mensen die het minst bijdragen aan het probleem – arme, gemarginaliseerde en geracialiseerde gemeenschappen, hier in België en over de hele wereld – worden hier het hardst door getroffen. De groei van de luchtvaart wordt gestimuleerd door massa- en luxe-consumptie, maar ook door de vele belastingvoordelen en subsidies die de sector blijft genieten. De sector misbruikt publieke middelen en ruimte die we net broodnodig hebben voor de ecologische en economische revolutie.

Daarom eist Code Rood een onmiddellijke stop van de subsidies voor de luchtvaart, een verbod op privéjets en maatregelen die de radicale ontgroeiing van de luchtvaart inzetten.

Van 15 tot 17 december voeren we massaal actie voor sociale en klimaatrechtvaardigheid, tegen de luchtvaartindustrie. Doe mee.

2023 - #BlockEngie

Waarom?

Extreem weer, overstromingen, bodemerosie, stijgende brandstof- en energierekeningen en stijgende prijzen voor eerste levensbehoeften. Onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen eist op zijn minst zijn tol. Olie, gas en steenkool zijn rechtstreeks betrokken bij mensenrechtenschendingen in het Zuiden en voeden talrijke conflicten en oorlogen over de hele wereld. De klimaat-, energie-, sociale en economische crisis drijft de werkende en middenklasse tot armoede. De meest kwetsbaren worden nog armer door enorme energierekeningen. Ondertussen maken grote fossiele bedrijven als Engie enorme winsten. Deze multinationals zijn hoofdrolspelers in de geschiedenis van de huidige klimaatcrisis. Deze geschiedenis is er een van landroof, vervolging en kolonialisme. Jarenlang hebben ze gewerkt om onze samenlevingen te beïnvloeden met hun giftige groene propaganda en vriendjeskapitalisme. Hun klimaatvernietigende acties worden door onze politici zelfs beloond met financiële bonussen en diverse subsidies. De werknemers in deze sector, die voor hun inkomen afhankelijk zijn van hun baan, worden in het ongewisse gelaten over hun toekomst. De tijd dringt en de uitdaging is enorm, maar een leefbare toekomst is nog steeds mogelijk. Daar vechten wij voor. Voor een samenleving waarin de grote vervuilers verantwoordelijk worden gehouden voor hun daden, waarin iedereen eerlijke toegang heeft tot energie en waarin burgers en werknemers worden gesteund om af te stappen van fossiele brandstoffen. Een samenleving die vertrouwt op hernieuwbare energie, vervuiling bestrijdt, ons onafhankelijk maakt van dubieuze regimes en zorgt voor meer vrede. Een samenleving waarin de klimaattransitie niet plaatsvindt op de rug van de arbeidersklasse. Een samenleving met een betere verdeling van de welvaart, grondrechten voor iedereen, een lagere energierekening, een betere kwaliteit van leven en een goede toekomst voor onze kinderen. Wij willen deze toekomst terug in eigen handen nemen, samen met jullie!

Waarom Engie?

Engie helpt het klimaat om zeep

Het bedrijf plant de bouw van maar liefst 3 nieuwe fossiele gascentrales in België. Terwijl de klimaatwetenschap glashelder is : er is geen ruimte voor nieuwe fossiele infrastructuur. Gas is net zo vervuilend als steenkool als je het over de hele productieketen bekijkt. De ontginning van fossiel gas is wereldwijd gelinkt aan rampzalig verlies van biodiversiteit en mensenrechtenschendingen, niet in het minst in Zuid-Amerikaanse en Afrikaanse landen. Wij willen dat alle fossiele brandstoffen worden uitgebannen, punt.

Klimaatontwrichting is niet zomaar een probleem, de wereldwijde water- en voedselzekerheid, democratie en vrede, het respect van de planetaire grenzen en het ecosysteem als geheel staan op het spel. In 2035 moet alle stroom in Europa fossielvrij worden opgewekt willen we de klimaatdoelen halen en verdere verwoesting voorkomen.
 Op dit ogenblik is maar een derde van de Europese elektriciteit duurzaam. Nu nieuwe gascentrales bouwen die nog tot 2050 fossiel gas zullen blijven verstoken is waanzin. Zo maken we willens en wetens deze planeet nog een stuk onleefbaarder. Alle investeringen die we nu doen, moeten naar lokaal opgewekte duurzame energie, energiebesparing en niet naar fossiel.

Engie gaat er met ons geld vandoor

Midden in de energiecrisis betaalde het Franse bedrijf in 2022 3,4 miljard aan dividend uit aan haar aandeelhouders. Tegelijkertijd zaten heel veel mensen in de kou uit angst voor torenhoge rekeningen. Daar bovenop profiteert het bedrijf niet alleen van de overheidssubsidies en toelagen om de crisis het hoofd te beiden, het ontvangt ook nog eens subsidies voor de bouw van hun klimaatverwoestende fossiele gascentrale in Flémalle. Wij willen betaalbare energie voor iedereen, punt.

De aandeelhouders van Engie gaan er met de hoofdprijs vandoor. De multinational deed de belofte om 65% van haar winst direct aan de aandeelhouders uit te betalen, ongeacht de omstandigheden. Wij burgers krijgen dan weer vijf keer de rekening gepresenteerd van het falende energiebeleid. Allereerst via de hoge energierekeningen. Daarnaast betalen we voor de overheidssteun die tijdens de energiecrisis aan Engie is toegekend ter compensatie van de hoge kosten. Een bedrag van 3,5 miljard euro alleen al voor het jaar 2022. Ten derde draaien we op voor de subsidies voor de bouw van nieuwe fossiele gascentrales (1 miljard euro in totaal, gedeeld tussen Engie en Luminus). Ten vierde betalen we straks mee aan de gedeelde uitbating van de kerncentrales van Engie en de opslag van het radioactieve kernafval. En als laatste komen de kosten van klimaatontwrichting en verlies van biodiversiteit (adaptatiekosten, extra gezondsheidskosten enz) ook bij ons burgers terecht, hier maar ook en vooral in landen die lijden aan Engie’s neo-koloniale politiek.

Engie zet levens op het spel

Het bedrijf houdt de bestaande, sterk verouderde kernreactoren open. Het probleem van het radioactieve kernafval, dat honderdduizenden jaren later nog gevaarlijk is, wimpelt het af op ons burgers. De gevolgen van een kernramp in Doel of Tihange, midden in dichtbevolkt gebied, zijn catastrofaal. Kernenergie is één van de duurste manieren om stroom op te wekken die er is. Bovendien maakt het ons afhankelijk van landen met dictatoriale regimes en houdt het een neokoloniale uranium-industrie in stand. Wij willen veilige, dictatorvrije energie, punt.

De kerncentrales in Tihange en Doel zijn gebouwd in de jaren tachtig en nu totaal verouderd. Met het langer openhouden van de reactoren spelen Engie en de regering met het leven van miljoenen Belgen. Zij wonen in Antwerpen, Luik en andere dichtbevolkte gebieden in de schaduw van de nucleaire centrales. Fukushima, Tsjernobyl en Zaporizhzhia laten zien dat kerncentrales nooit honderd procent veilig zijn.  Bovendien kan een land niet zonder militair apparaat om kerncentrales te beveiligen. En dan hebben we het nog niet eens over het honderdduizenden jaren radioactief afval waar geen oplossing voor is. Wij zadelen toekomstige generaties op met deze stralende erfenis. Als je alle kosten voor beveiliging, ontmanteling en opslag van het kernafval meerekent, is het de allerduurste energie die er is. Kernenergie is het tegenovergestelde van lokaal opgewekte, betaalbare energie waar burgers zeggenschap over hebben. Uranium is eindig in voorraad en komt veelal uit dictaturen zoals Rusland en Kazachstan.
De brandstoffen die Engie gebruikt om elektriciteit op te wekken zijn afkomstig uit repressieve regimes zoals Qatar en Kazachstan, die hun machtspositie met inkomsten uit de extractieve economie stutten. Engie doet zelfs een goeie duit in de Russische oorlogskas, door uranium uit dat land te gebruiken in haar kerncentrales.

Engie blokkeert de energierevolutie

Minder energie voor de vervuilende en rijke grootverbruikers en genoeg schone en betaalbare energie voor wat er echt toe doet: dagelijkse leven, openbaar vervoer, duurzame landbouw, de zorg en andere publieke sectoren. Dat is het recept van de energierevolutie die we nodig hebben. Engie is groot in vieze energie en wil haar productiecapaciteit eindeloos laten groeien, inclusief met fossiel gas. Voor Engie is het nooit genoeg en zo blokkeert het de energierevolutie. Wij willen een energiesysteem dat niet langer in handen is van multinationals maar democratisch wordt beheerd. Waarin er genoeg schone energie is voor iedereen maar de overconsumptie door de rijken en de industrie aan banden wordt gelegd.

We kunnen prima zonder nieuwe gascentrales en kernenergie als we de beschikbare stroom eerlijker verdelen en vervuilende activiteiten en overconsumptie afbouwen. De Belgische industriesector is verantwoordelijk voor bijna de helft van ons elektriciteitsverbruik. Vaak gaat het om bedrijven die met hun productie de grenzen van onze planeet ver overschrijden.  Deze productie zal deels moeten worden stopgezet, na een collectieve en democratische afweging van de maatschappelijke belangen.
 Als beursgenoteerd bedrijf heeft Engie echter geen enkel belang bij bij de noodzakelijke afname van het energieverbruik. Sterker nog, hoe meer energie er wordt gebruikt, hoe meer winst het bedrijf maakt. Precies daarom is er geen plek voor Engie in het toekomstige energiesysteem.

Engie bye bye

Schone, betaalbare en betrouwbare energie is geen luxe maar een basisbehoefte! Energie is een te belangrijk gemeenschappelijk goed om aan aandeelhouders en speculanten over te laten. Wij willen dat de energiesector niet langer in particuliere handen is maar uit de marktlogica wordt gehaald en democratisch wordt beheerd door de energiegebruikers zelf en haar werknemers. Alleen zo krijgen we terug controle over de energieproductie en distributie en kunnen we op een eerlijke en duurzame manier voorzien in de behoeften van iedereen, terwijl we ons tegelijkertijd voorbereiden op de schaarste van de hulpbronnen. Er moet een einde komen aan het systeem van kapitalistische overproductie en de verspilling die daarmee gepaard gaat. We moeten produceren en consumeren naar de behoeften van iedereen, niet de winsten van enkelen.

Wij luidden met deze actie het einde van Engie in! Er moet een rechtvaardig omscholingsplan komen voor werknemers van Engie en andere vervuilende industrieën, gecontroleerd door vakbonden van arbeiders. Wat we nodig hebben zijn zinvolle jobs in een koolstofvrije economie.

2022 - #StopTotal

Extreem weer bij ons en al veel langer in het globale Zuiden, ondergelopen huizen, mislukte oogsten, voor velen onbetaalbare brandstof- en energiefacturen en duurdere prijzen voor levensmiddelen. Onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen heeft een hoge prijs. Olie, gas en steenkool gaan bovendien gepaard met mensenrechtenschendingen in het globale Zuiden en liggen vaak aan de basis van oorlog en conflict. 

De klimaat-, energie-, sociale en economische crisis stort nog meer gezinnen en werknemers in de arbeiders- en middenklasse in de financiële problemen. Ondertussen doen grote en historische fossiele vervuilers als TotalEnergies lustig verder en maken ze enorme winsten, terwijl de meest kwetsbaren met moeite de absurd hoge energierekeningen kunnen betalen. Hun greenwashing misleidt en vergiftigt onze samenleving. Ze worden door politici beloond met premies en kortingen om ons klimaat verder te vervuilen. Maar werknemers in de sector blijven wel in het ongewisse over hun toekomst.

De tijd dringt, de uitdaging is gigantisch. Maar een leefbare toekomst ligt om de hoek: een samenleving waarin grote vervuilers niet langer vrij spel krijgen, waar iedereen eerlijke toegang tot energie heeft en waarin burgers worden ondersteund om af te stappen van klimaatvervuilende fossiele brandstoffen. Waar hernieuwbare energie in handen van burgers leidt tot minder vervuiling, minder afhankelijkheid van onbetrouwbare regimes en meer vrede. Een samenleving waarin de transitie naar duurzame hernieuwbare energie ook de arbeidersklasse meeneemt. Een samenleving met meer sociale gelijkheid, respect voor ieders grondrechten, lagere energiefacturen, duurzame en veilige jobs in een klimaatvriendelijke industrie, meer levenskwaliteit en een beter toekomstperspectief voor toekomstige generaties.

Miljoenen bezorgde burgers kwamen de afgelopen jaren op straat voor een ambitieus en eerlijk sociaal – en klimaatbeleid. We zien vooruitgang. Maar echte, systemische verandering laat nog op zich wachten, terwijl het klimaat voor onze ogen ontspoort en de levensomstandigheden van meer en meer burgers verslechteren.

Grote veranderingen in de geschiedenis kwamen er vaak na massale acties van burgerlijke ongehoorzaamheid. Gewone mensen die bereid waren tot protest en het overtreden van de wet om samen verandering door te duwen. Geweldloos, maar vastberaden. Dat is ook ons plan.

Het is tijd om het fossiele tijdperk af te sluiten, en samen een leefbare en sociaal rechtvaardige toekomst af te dwingen. Code Rood – een coalitie van bezorgde burgers, ngo’s en actiegroepen – gaat nu over tot actie en wil jou erbij!

Onze eerste grote mobilisatie viseert olie- en gasgigant TotalEnergies. Waarom? Met de op twee na grootste raffinaderij van Europa en het grootste netwerk van tankstations in België blijft deze fossiele reus miljardenwinsten maken op de rug van onze gezinnen (en in het bijzonder de meest kwetsbaren) en het klimaat. Tegelijk negeert Total de ernst en urgentie van de klimaat- en sociale crisis: het blijft blind investeren in nog meer fossiele verwoesting. Het bedrijf staat symbool voor de greep van grote fossiele vervuilers op onze toekomst. Een toekomst die wij zelf in handen willen nemen.

Schrijf alvast 7 tot 9 oktober in je agenda. Want TotalEnergies: we komen eraan!